Theo đánh giá của Viện vệ sinh dịch tể Trung ương, tình hình bệnh dại đang diễn biến phức tạp với số ca tử vong cao. Trong 7 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận 60 ca tử vong do dại, tăng 18 ca so với cùng kỳ năm ngoái. Khu vực Miền trung Tây nguyên ghi nhận 23 ca tử vong do dại tại 8 tỉnh, thành và gần 200.000 người phải điều trị dự phòng bệnh dại do bị chó, mèo cắn. Số ca tử vong do bệnh dại qua các năm chiếm phần lớn tổng số ca tử vong của tất cả các bệnh truyền nhiễm ở Việt Nam. Trong 7 tháng năm 2024, số ca tử vong nghi do dại có thời gian ủ bệnh từ 0 đến hơn 90 ngày. Thời gian phát dại kéo dài nên càng làm cho người bị chó cắn chủ quan và không để ý, đến khi phát dại thì không còn khả năng cứu sống. Theo Chương trình khống chế và loại trừ bệnh dại trên người tại Việt Nam cho thấy; Loài động vật cắn người đi tiêm chủng chủ yếu là chó chiếm 84% và tử vong do bị chó cắn chiếm 97%.

Phú Yên cũng nằm trong bối cảnh chung của khu vực Miền trung Tây nguyên có bệnh dại đang diễn biến phức tạp. Trong năm nay, Phú Yên cũng đã có 02 trường hợp tử vong do bệnh dại, cả hai trường hợp này đều bị chó cắn mà không tiêm vắc xin phòng dại. Đây là một bài học đau xót về sự chủ quan, thiếu kiến thức về phòng chống bệnh dại. Bs.CK1 Trần Ngọc Thân, Trưởng khoa phòng chống bệnh truyền nhiễm – Kiểm dịch y tế quốc tế, CDC Phú Yên cho biết; Dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, khi lên cơn dại thì khả năng tử vong gần như 100%, và không có biện pháp nào để cứu sống. Không ít người khi bị chó cắn cho rằng; chó nuôi trong nhà cắn thì không sao, hoặc vết cắn nhẹ, chỉ cần sát khuẩn vết cắn là được, mà không cần phải đi tiêm vắc xin phòng dại hoặc cũng không đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, nhiều trường hợp chủ quan đã trả giá bằng mạng sống.
 

(Điểm tiêm vắc xin phòng dại tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Yên)
 

Mới đây, tại thôn Tuy Dương, xã An Hiệp, huyện Tuy An, cũng xảy ra trường hợp một con chó nghi dại cắn liên tiếp 6 người, trong đó có trẻ em. Sau khi bị chó cắn, các trường hợp này tiêm huyết thanh kháng dại bị trễ do chủ quan, đến khi phát hiện con chó này chết không rõ lý do, lúc đó mọi người mới đi tiêm huyết thanh kháng dại. Trung tâm Y tế huyện Tuy An và Trạm Y tế xã An Hiệp đã đến từng hộ gia đình để hướng dẫn, vận động 6 trường hợp bị chó nghi dại cắn về cách xử lý vết thương và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, và phải đi tiêm vắc xin phòng dại ngay. Trong trường hợp này, bất kỳ sự chậm trễ hay chủ quan nào cũng có thể trả giá bằng mạng sống. Trường hợp chó nghi dại cắn người hàng loạt trên địa bàn tỉnh Phú Yên không còn hiếm và đã xảy ra ở nhiều địa phương như thị xã Đông Hòa, thị xã Sông Cầu và huyện Tuy An……Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ về bệnh dại và nếu không biết cách xử lý, thì sẽ còn nhiều trường hợp tử vong do bệnh dại.
 

(Trung tâm KSBT tỉnh giám sát 01 trường hợp bị chó nghi dại cắn người tại phường Xuân Thành, thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên)

Theo ThS.Bs Hoàng Tiến Thanh, Trưởng khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Viện Pasteur Nha Trang cho biết; Tử vong do bệnh dại là một sự mất mát lớn cho gia đình nạn nhân. Những vết thương do chó, mèo cắn ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm thần của nạn nhân có thể suốt đời, làm mất đi cơ hội vui chơi giải trí, học tập, làm việc. Bs Thanh cũng cho biết thêm, có rất nhiều lý do mà người bị chó, mèo cắn không tiêm vắc xin phòng dại có thể do chủ quan cho rằng; cho nhà cắn nên không sao và tại thời điểm bị chó cắn chó vẫn bình thường, hoặc dùng thuốc nam để chữa trị bệnh dại, không có tiền để tiêm vắc xin, không hiểu biết về bệnh dại. Đối với trẻ em khi bị chó cắn thường không nói cho gia đình biết.

Theo ghi nhận của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Yên, trong năm 2023-2024, tình hình chó, mèo chủ yếu là bị chó cắn đang ở mức đáng báo động trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Tỷ lệ người đi tiêm phòng dại và huyết thanh kháng dại qua các năm ngày một tăng cao. Trong 7 tháng năm 2024, CDC Phú Yên ghi nhận 7.961 người tiêm vắc xin phòng dại, trong đó có 482 người phải tiêm thêm huyết thanh kháng dại. Bác sĩ Nguyễn Thanh Tú, phụ trách chương trình phòng chống bệnh dại của CDC Phú Yên cho biết thêm; Việc ngày càng nhiều người đi tiêm vắc xin phòng dại cho thấy, người dân cũng đã ý thức hơn đến sức khỏe của bản thân, cũng như hiểu được mức độ nguy hiểm của bệnh dại. Khi bị chó cắn họ đã chủ động tìm đến các cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị dự phòng bệnh dại. Tuy nhiên, điều này cũng phản ánh một thực trạng là ngày càng có nhiều động vật dại/nghi dại cắn người.

Tại Hội nghị phòng chống bệnh dại tại khu vực Miền trung và Tây Nguyên năm 2024 vừa diễn ra tại thành phố Nha Trang, Khánh Hòa, các chuyên gia thú y và y tế đã đưa ra nhiều nguyên nhân dẫn đến tình hình bệnh dại trở nên phức tạp và nguy hiểm như hiện nay như; Thiếu nhân lực cho công tác quản lý và tiêm vắc xin cho đàn chó, mèo, chưa thống kê được tổng đàn chó, mèo trên địa bàn quản lý. Địa bàn vùng sâu, vùng xa gây khó khăn cho việc tiếp cận tiêm vắc xin dại cho chó, mèo. Không xử lý được tình trạng chó thả rông trên địa bàn, cũng như thói quen xấu của người dân về việc thả rông chó, mèo. Đặc biệt ý thức và sự hiểu biết của người dân về tiêm phòng dại cho chó, mèo còn kém và ít quan tâm. Người dân tin và tìm chữa thuốc dân gian sau khi bị chó cắn, cũng như chủ quan của người dân khi bị chó cắn không đến cơ sở y tế để tiêm vắc xin phòng dại.

Bất kỳ trường hợp nào khi bị chó, mèo cắn cho dù chỉ là vết trầy xước nhẹ, cũng phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn hỗ trợ và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm. Bệnh dại là một bệnh truyễn nhiễm rất nguy hiểm gây tử vong, nhưng lại có vắc xin bảo vệ. Nhiều trường hợp bị chó nghi dại cắn lẽ ra được cứu sống, nhưng vì chủ quan, thiếu hiểu biết nên đã để lại nhiều nỗi đau cho gia đình và xã hội.  Bên cạnh đó, mọi người dân cần tuân thủ các quy định về nuôi nhốt chó, mèo tại gia đình và triển khai các biện pháp chủ động để phòng ngừa chó nghi dại cắn người.

QUỐC TẠ